หลายคนอาจจะเคยเห็นผ่านโซเชียลมีเดียเกี่ยวกับ Black History Month ผ่านตาอยู่บ้าง ทั้งในเดือนกุมภาพันธ์ และเดือนตุลาคมของทุกปี ซึ่งเดือนแห่งประวัติศาสตร์ของชาวผิวดำคือเดือนที่เฉลิมฉลองและสร้างการตระหนักรู้เกี่ยวกับประวัติศาสตร์ของชาวผิวดำนั่นเอง
แน่นอนว่าเราไม่พลาดที่จะพาไปทำความรู้จักกับผลงาน black queer films เล่าเรื่องราวของชาวผิวดำที่น่าสนใจ และมาพร้อมกับความหลากหลายทั้งเรื่องของความสัมพันธ์ การใช้ชีวิต และศาสนา เพื่อไม่ให้เป็นการเสียเวลา เราอยากที่จะพาทุกคนไปทำความรู้จักกับเดือนประวัติศาสตร์ของชาวผิวดำกันเสียก่อน
Black Queer Joy to Celebrate Black History Month
เดือนประวัติศาสตร์ของชาวผิวดำ (Black History Month) เริ่มเฉลิมฉลองครั้งแรกในสหรัฐอเมริกาเดือนกุมภาพันธ์ปี 1926 มีจุดเริ่มต้นมาจากสัปดาห์การรับรู้เกี่ยวกับประวัติศาสตร์ของชาวผิวดำของ Carter G. Woodson บิดาแห่งประวัติศาสตร์ของชาวผิวดำ โดยเลือกเดือนกุมภาพันธ์เนื่องจากเป็นเดือนเกิดของบุคคลสำคัญที่เป็นสัญลักษณ์ของอิสรภาพอย่าง Frederick Douglas อดีตทาสที่เป็นนักเคลื่อนไหวทางการเมืองและนักเขียน รวมถึงประธานาธิบดี Abraham Lincoln ผู้ประกาศการเลิกทาสในสหรัฐอเมริกา
เดือนดังกล่าวทวีความสำคัญต่อคนผิวดำและคนชายขอบอื่นๆ หลังจากกรณีการเสียชีวิตของ George Floyd ชาวแอฟริกัน-อเมริกันที่ไร้อาวุธด้วยเหตุแห่งความเกลียดชังและการเลือกปฏิบัติต่อคนผิวดำในปี 2020 หมุดหมายสำคัญที่ทำให้ผู้คนลุกขึ้นมาแสดงพลังต่อต้านการเหยียดสีผิวภายใต้ขบวนการ Black Lives Matter
ทั้งนี้ ช่วงเวลาในการฉลองจะมีความแตกต่างกันออกไปในแต่ละพื้นที่ อย่างในสหราชอาณาจักรจะนับว่าเดือนตุลาคมเป็นเดือนประวัติศาสตร์ของชาวผิวดำ ซึ่งเริ่มมีการสร้างการรับรู้ในปี 1987 ในโอกาสครบรอบ 150 ปีของการเลิกทาสในแถบแคริบเบียน เช่นเดียวกับแคนาดา เยอรมนีและไอร์แลนด์
บุคคลที่จุดประกายการเฉลิมฉลองประวัติศาสตร์ของชาวผิวดำในสหราชอาณาจักร ได้แก่ Akyaaba Addai-Sebo ผู้อพยพจากกานาที่พำนักในอยู่ในสหราชอาณาจักรตั้งแต่ปี 1984 ซึ่งใช้เดือนตุลาคมในการเฉลิมฉลองเพราะเป็นเดือนที่ผู้นำจากประเทศต่างๆในภูมิภาคแอฟริกาจะเดือนทางมาประชุมร่วมกันและเป็นช่วงเปิดภาคเรียนใหม่ ทำให้เด็กๆเข้าถึงข้อมูลเหล่านี้ได้ง่ายขึ้น
นอกจากการรับรู้ถึงการต่อสู้ของคนผิวดำต่อความอยุติธรรมในสังคม การเลือกบริโภคสื่ออย่างภาพยนตร์ก็นับว่ามีความสำคัญในการต่อสู้กับโครงสร้างไม่แพ้กันจากการสร้างภาพตัวแทน (Representation) ผู้คนที่เต็มไปด้วยความแตกต่าง ดังนั้นแล้ว เราขอแนะนำ Black queer films ถ่ายทอดความสุขและชีวิตของคนผิวดำที่เป็นสมาชิกในชุมชน LGBTQIAN+ หลากรสชาติ หลายเรื่องราวอันทรงพลังให้ได้เลือกรับชมกัน
Happy Black History Month
Black Queer Films Matter Everyday!
รวมผลงาน Black queer films ที่อยากจะแนะนำให้กับทุกคน
The Watermelon Woman (1996)
Director: Cheryl Dunye
Genres: Comedy / Drama / Romance
Representation: Black / Queer / Sapphic / Butch
TW: Sexual Content
หนังล้อเลียนสารคดี (Mockumentary) บันทึกภารกิจย้อนรอยประวัติศาสตร์ของ Cheryl เพื่อตามหา Fae Richards นักแสดงหญิงผิวดำที่เคยโลดเล่นบนจอแก้วยุค 30s แต่ไม่ได้รับการจดจำในประวัติศาสตร์ของฮอลลีวูดและความน่าจะเป็นว่าเธอคือแซฟฟิคนอกจอ
Cheryl ร่วมกับเพื่อนที่ทำงานในร้านเช่าวิดีโอช่วยกันรวบรวมข้อมูล เสาะหาเบาะแสต่างๆอันน้อยนิดเท่าที่จะทำได้ กระทั่งไปปิ๊งกับ Diana ลูกค้าที่ชอบมาเช่าวิดีโอและชวนพูดคุยกันหลายต่อหลายครั้ง
ภาพยนตร์สัญชาติอเมริกันเรื่องแรกที่กำกับโดยผู้กำกับเลสเบี้ยนผิวดำ Cheryl Dunye ซึ่งเล่นเป็นตัวเอกของเรื่อง แสดงให้เห็นถึงพลังของภาพตัวแทนในสื่อที่ขับเคลื่อนผู้คนได้และยืนยันว่าเควียร์มีตัวตนอยู่มาทุกยุค
Pariah (2011)
Director: Dee Rees
Genres: Drama
Representation: Black / Sapphic / Butch
TW: Sexual Content / Language
คู่ซี้ Alike และ Laura กับเส้นทางสำรวจตำแหน่งแห่งที่ของตัวเองหลังจากจบการศึกษาชั้นมัธยมปลาย ความสับสนของวัยรุ่นที่ลองผิดลองถูก รวมถึงการโอบรับตัวเองในฐานะบุช ซึ่งไม่ได้เป็นไปตามกรอบของชุมชนเควียร์ที่ได้ไปสัมผัสและไม่ได้รับการยอมรับจากครอบครัว
Alike มาจากครอบครัวที่แม่เคร่งศาสนากับพ่อที่ไม่ค่อยมีเวลาเพราะหน้าที่ตำรวจ ในส่วนของ Laura ก็ไม่ได้เข้าศึกษาต่อเพราะต้องทำงานพิเศษหาเลี้ยงชีพหลังจากถูกแม่ตัดขาดเพราะรับไม่ได้ที่ลูกเป็นเควียร์ แต่มีพี่สาวคอยช่วยติวสอบเทียบเพื่อให้ได้รับวุฒิการศึกษาระดับมัธยมปลาย
ผลงานกำกับและเขียนบทโดยผู้กำกับหญิง Dee Rees โดยได้แรงบันดาลใจหลังจากการเปิดตัวในฐานะเลสเบี้ยนเมื่ออายุ 27 ปี แม้ว่าจะรู้จักตัวเอง แต่จะแสดงตัวตนออกมาอย่างไร ท่ามกลางความคาดหวังของครอบครัวและคอมมูเควียร์
Naz & Maalik (2015)
Director: Jay Dockendorf
Genres: Comedy / Drama / Romance
Representation: Black / Queer / Gay
TW: Islamophobia
Naz และ Maalik คู่หูมัธยมปลายชาวแอฟริกัน-อเมริกันที่ตระเวนขายลอตเตอรี่และของจุกจิกตามถนนในบรูคลินเพื่อเลี้ยงชีพหลังเลิกเรียน เสียงหัวใจของพวกเขาเห็นพ้องต้องกันว่าจะยกระดับความสัมพันธ์ไปเกินกว่าคำว่าเพื่อนสนิทหลังจากได้ใช้เวลาด้วยกัน แม้ว่าจะต้องปกปิดอัตลักษณ์และความต้องการที่ขัดแย้งกับความเชื่อทางศาสนา แต่ความศรัทธาของพวกเขายังคงอยู่
กระทั่งเจ้าหน้าที่เอฟบีไอคนขาวเกิดความเข้าใจผิดว่าทั้งคู่อาจจะเป็นเด็กวัยรุ่นมุสลิมหัวรุนแรงจากท่าทีน่าสงสัย พวกเขาจึงถูกเพ่งเล็งและอาจถูกเปิดโปงตัวตนที่แท้จริงต่อครอบครัวที่เคร่งศาสนา
ภาพตัวแทนของคนชายขอบในสังคมอเมริกันจากการเป็นเควียร์ผิวดำที่นับถือศาสนาอิสลาม ความกดดันจากหลายปัจจัยที่ส่งผลให้ผู้คนในกลุ่มนี้ไม่สามารถแสดงความเป็นตัวเองได้อย่างสมบูรณ์ แม้กระทั่งการเปิดตัวว่าเป็นเควียร์ของตัวเอง ยังไม่สามารถเลือกทำได้ในเวลาและสถานที่ที่พวกเขาต้องการ
Stud Life (2012)
Director: Campbell X
Genres: Drama
Representation: Black / Lesbian / Gay / Butch
TW: Sexual Content / Internalised Homophobia
JJ และ Seb ช่างถ่ายรูปงานแต่งงานที่มักจะมีลูกค้าเควียร์มาใช้บริการ ทั้งคู่รักทรานส์ หรือคู่รักที่มีคนรักหลายคน (Polyamory) ทั้งคู่ยังเป็นรูมเมทเควียร์ที่อยู่ภายใต้อัตลักษณ์บุชกับเกย์
ทว่า มิตรภาพของพวกเขากำลังอยู่บนทางแยก หลังจาก JJ ได้ทำความรู้จักกับ Elle และเริ่มออกเดท แม้ว่าความเป็นจริงของเรื่องบนเตียงในชุมชนเลสเบี้ยนจะไม่ได้สวยงามดังที่คาดไว้ แต่นั่นทำให้ JJ ได้เรียนรู้มากขึ้นว่าไม่มีสิ่งที่ผิดหรือถูกในการเป็นเลสเบี้ยน เพราะมันคือประสบการณ์และเส้นทางการเรียนรู้เฉพาะของแต่ละคนที่จะรักตัวเองให้มากพอๆ กับมอบความรักให้คนอื่น
หนังเขียนบทและกำกับโดย Campbell X ผู้กำกับ Transmasculine (ผู้ที่มีเพศกำเนิดหญิง แต่แสดงออกภายใต้ลักษณะของความเป็นชาย) ผิวดำ นำเสนอความเจ็บปวดที่เควียร์ผิวดำต้องถูกกดทับโดยสังคมที่ยึดถือระบบเพศแบบทวิลักษณ์ (Gender Binary)
สมทบด้วยนักแสดงเลสเบี้ยนอย่าง T’Nia Miller ในบท JJ ที่หลายคนคุ้นหน้าคุ้นตามาจาก Sex Education (2020), The Haunting of Bly Manor (2020), The Fall of the House of Usher (2023) และ The Peripheral (2022) ซึ่งให้สัมภาษณ์ประเด็นความสำคัญของภาพตัวแทนเควียร์ในสื่ออย่างต่อเนื่องและสนับสนุนให้เควียร์มีบทบาทในฐานะทีมงานเบื้องหลังเพื่อสร้างภาพตัวแทนที่หลากหลาย
Rafiki (2018)
Director: Wanuri Kahiu
Genres: Drama / Romance
Representation: Black / Queer / Sapphic / Butch
TW: Internalised Homophobia / Homophobia / Violence
รักเกิดท่ามกลางการหาเสียง เมื่อ Kena และ Ziki ทายาทนักการเมืองที่กำลังห้ำหั่นช่วงโค้งสุดท้ายของการเลือกตั้งท้องถิ่นในกรุงไนโรบีดันตกหลุมรักกันชนิดที่ถอนตัวไม่ขึ้น
แต่สิ่งที่เป็นปัญหาใหญ่กว่าการเป็นคู่แข่งทางการเมืองระหว่างครอบครัว คือ ความเกลียดกลัวคนรักเพศเดียวกันและบทบาททางเพศที่ชัดเจนของผู้หญิงกับผู้ชาย ซึ่งฝังรากลึกอยู่ในสังคมจากอิทธิพลของศาสนาและอคติ พวกเขาจะต้องเลือกระหว่างความรักกับความปลอดภัยในชีวิตของตนเอง
หนึ่งใน black queer films ที่มีคำแนะนำอยู่บ่อยครั้ง ตัวหนังดำเนินเรื่องด้วยภาษาสวาฮีลีและภาษาอังกฤษผ่านเลนส์ของผู้กำกับหญิง Wanuri Kahiu อันโดดเด่นด้วยสีสันสดใส ภาพยนตร์สัญชาติเคนยาที่ถูกแบนในบ้านเกิดภายหลังการเข้าฉายได้เพียงสัปดาห์เดียว แต่กลับทำเงินได้สูงสุดเป็นอันดับสองในประวัติศาสตร์อุตสาหกรรมบันเทิงเคนยา
How Not to Date While Trans (Short 2022)
Director: Nyala Moon
Genres: Comedy
Representation: Black / Transgender
TW: Transphobia
หนังสั้นตลกร้ายของ Nyala Moon ผู้หญิงข้ามเพศผิวดำที่กำกับและแสดงนำ ว่าด้วยความยากลำบากในการออกเดทของผู้หญิงข้ามเพศที่ต้องเผชิญกับความไม่แน่นอนรอบตัว ซึ่งพื้นที่ของคนข้ามเพศในสื่อปัจจุบันยังไม่มีมากพอที่จะทำให้ผู้คนที่มีอัตลักษณ์ดังกล่าวสามารถมองเห็นตัวเองและเชื่อมโยงกับประสบการณ์ส่วนตัวได้
เธอทำความรู้จักกับคู่เดทคนแล้วคนเล่าและอยากพัฒนาเป็นความสัมพันธ์ที่ยั่งยืน แต่โชคไม่ดีที่ยังไม่เจอคนๆนั้น ยังไม่นับรวมถึงอันตรายที่อาจนำมาสู่ชีวิตจากอคติต่อคนข้ามเพศและการเหมารวมในแง่ลบต่อคนในชุมชน
Bessie (2015)
Director: Dee Rees
Genres: Biography / Drama / Music
Representation: Black / Bisexual
TW: Racism
เรื่องราวชีวประวัติในเส้นทางสายดนตรีของ Bessie Smith ราชินีเพลงบลูส์เจ้าของเสียงอันทรงพลังที่โด่งดังถึงขีดสุดในช่วง 20s-30s ผู้ต่อสู้และแพ้วถางทางให้กับนักร้องผิวดำรุ่นหลังท่ามกลางการเหยียดผิวในสหรัฐอเมริกาที่รุนแรง
นอกจากนี้ ยังบอกเล่าเรื่องราวส่วนตัวในฐานะไบเซ็กช่วล ซึ่งผู้กำกับหญิง Dee Rees ต้องการถ่ายทอดให้ผู้ชมเห็นถึงอัตลักษณ์นี้อย่างชัดเจนและทำให้เป็นเรื่องปกติ มากกว่าจะนำเสนอความสัมพันธ์ของ Bessie กับคนรักที่เป็นผู้หญิงในรูปแบบของรักต้องห้ามหรือความฉาวโฉ่ที่ต้องปกปิด เพื่อเป็นการย้ำเตือนถึงการมีอยู่ของชุมชนเควียร์ผิวดำ โดยเฉพาะไบ่เซ็กช่วลที่มีมาแต่ไหนแต่ไร รวมทั้งความสัมพันธ์ระหว่างเธอกับ Ma Rainey อีกหนึ่งนักร้องผิวดำในตำนานที่คอยให้ความช่วยเหลือซึ่งกันและกัน
Tahara (2020)
Director: Olivia Peace
Genres: Drama / Comedy
Representation: Black / Sapphic
TW: Suicide mentioned
ผลงานผู้กำกับหญิงเควียร์ผิวดำ Olivia Peace ที่มาพร้อมกับเรื่องราว coming of age แสนยุ่งเหยิงของ Carrie ตัวเอกชาวยิวผิวดำแอบชอบเพื่อนสนิทของตัวเองอย่าง Hannah เด็กสาวที่ชอบเล่นใหญ่ไปทุกที่ทุกเวลา ซึ่งกำลังปิ๊งเด็กหนุ่มในห้องเรียนอีกคน
ทั้งคู่ไปเข้าร่วมงานศพและพิธีไว้อาลัยเพื่อนร่วมชั้นเรียนซึ่งเต็มไปด้วยอารมณ์หลากหลาย ทั้งความเศร้าโศก ความน่าเบื่อ และความพลุ่งพล่านของวัยรุ่นที่อยากริลองสิ่งแปลกใหม่อย่างการจูบคนที่ตัวเองชอบ เพื่อฆ่าเวลาให้ผ่านไปได้ไวขึ้น เหตุการณ์ในวันนี้จะช่วยให้ Carrie หลุดจากวังวนรักสามเส้าและเรียนรู้ถึงความต้องการที่แท้จริงของตัวเองได้หรือไม่
Chocolate Babies (1996)
Director: Stephen Winter
Genres: Drama
Representation: Black / Queer / Transgender / Asian
TW: Violence / Drugs
เควียร์กับการเมืองเป็นเรื่องที่ตัดขาดกันไม่ได้ การต่อสู้เรียกร้องสิทธิในการได้รับการรักษาและความเป็นธรรมของกลุ่มเควียร์นักเคลื่อนไหวผิวดำและคนผิวสีอื่นๆ นอกเหนือจากผิวขาว อาทิ คนเอเชีย (Black, Indigenous, people of color: BIPOC) ในมหานครนิวยอร์คช่วงยุค 90s ที่กำลังเผชิญกับการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อเอชไอวีและโรคเอดส์
บ้างทำงานเป็นแดร็กควีน บ้างทำงานกับหน่วยงานรัฐเพื่อสืบข้อมูลที่เป็นประโยชน์มาช่วยเหลือพวกพ้อง แต่ทุกคนรวมตัวกันเพื่อแสดงสัญลักษณ์ของการไม่จำนนและประท้วงนักการเมืองสายอนุรักษ์นิยมที่ออกนโยบายกีดกันและเลือกปฏิบัติต่อผู้ติดเชื้อที่ส่วนใหญ่เป็นสมาชิกในชุมชนเควียร์
ผู้กำกับเควียร์ผิวดำ Stephen Winter นำประสบการณ์ส่วนตัวของตัวเองและสิ่งที่เพื่อนๆ เคยกล่าวไว้มาฉายภาพชีวิตประจำวันของเควียร์ที่ไม่สมบูรณ์แบบ การทำงานเพื่อปากท้อง ชีวิตของผู้ป่วยที่เปรียบเสมือนระเบิดเวลารอวันจากโลกนี้ แต่พวกเขาก็ไม่ละทิ้งจิตวิญญาณอิสระของตัวเอง
Let’s amplify and celebrate Black queer voices: today, and always
References:
- https://www.aljazeera.com/features/2024/2/22/what-is-black-history-month-and-why-does-it-matter
- https://nmaahc.si.edu/explore/stories/celebrating-black-history-month
- https://www.bbc.com/news/explainers-54522248
- https://archive.forharriet.com/2015/05/hbos-bessie-showcased-importance-of.html
- https://www.criterion.com/current/posts/7582-for-the-love-of-black-queer-cinema-a-conversation-with-stephen-winter