Prima Facie เพราะเรื่องนี้ไม่ได้เกิดขึ้นแค่บนละครเวที

Prima Facie จากอ้างอิงของ Commonwealth Director of Public Prosecutions¹ ประเทศออสเตรเลีย ได้ให้คำจำกัดความของ Prima Facie เป็นภาษาไทยว่า ในการปรากฏตัวครั้งแรก คดีที่เป็นพรีมา ฟาเซ หมายถึงคดีที่มีพยานหลักฐานเพียงพอที่จะพิสูจน์องค์ประกอบของความผิดแล้วในการปรากฏตัวครั้งแรกในศาล

และสำหรับละครเวทีเรื่อง Prima Facie ก็ได้เล่าเรื่องราวของหญิงสาวที่ครั้งหนึ่งเคยว่าความปกป้องผู้ชายที่ไปข่มขืนคนอื่น จนกระทั่งเธอเจอเหตุการณ์นั้นเองกับตัว แน่นอนว่าละครเวทีแบบหนึ่งคนแสดงเรื่องนี้นั้น ก็ได้ Jodie Comer มานำแสดง และยังได้ผู้เขียนบทละครเวทีที่ทำงานด้านกฎหมายอย่าง Suzie Miller มาเป็นผู้เขียนบท

“EVERY WINNER MIGHT BE THE ONE WHO LOSES THE NEXT DAY”

Prima Facie เล่าเรื่องราวของ Tessa Ensler (รับบทโดย Jodie Comer)  ทนายความสาว ฉลาดหลักแหลม และรักในชัยชนะ เธอทำงานอย่างหนักเพื่อพาตัวเองให้หลุดพ้นจากชนชั้นแรงงาน และก้าวขึ้นมาสู่ชั้นแนวหน้าในด้านอาชีพ ทั้งการต่อสู้คดี การสืบค้าน เพื่อค้านทุกข้อสงสัยในทุกๆ คดีที่เธอทำ จนกระทั่งเหตุการณ์ที่เธอไม่คาดคิด ที่บังคับให้เธอต้องเผชิญหน้ากับอำนาจปิตาธิปไตยของกฎหมาย ภาระการพิสูจน์ และทางแยกของศีลธรรม

ซึ่งตัวของเทสซ่านั้น จะใช้ทักษะของเธอในการว่าความ ไม่ใช่แค่เพียงปกป้องผู้ชายที่ไปล่วงละเมิดทางเพศผู้อื่นเท่านั้น แต่ยังใช้ใส่ร้ายเหยื่อของพวกเขาอีกด้วย จนกระทั่งเธอพบว่าตัวเองกำลังต่อต้านระบบที่เธอเคยชินโดยอาศัยความได้เปรียบจากเหยื่อ ที่แทบจะไม่มีใครเชื่อว่าพวกเขาถูกล่วงละเมิดทางเพศ

Suzie Miller ผู้เขียนบทละครเรื่องนี้ และทนายความชาวออสเตรเลีย ที่ทำงานด้านกฎหมายทั้งในสหราชอาณาจักรและออสเตรเลียบอกว่า “การมีเพศสัมพันธ์มันเกิดขึ้น แต่นั่นเป็นความยินยอมรึเปล่า มันเป็นคำพูดของเธอบอกปฏิเสธเขา” ซูซี่ มิลเลอร์ ทำงานด้านกฎหมายและใช้เวลาเกี่ยวกับคดีของผู้ที่เคยตกเป็นเหยื่อของการล่วงละเมิดทางเพศถึง 6 คดีต่อสัปดาห์ “ฉันไม่รู้ว่ามีถ้วยแถลงการล่วงละเมิดทางเพศใดๆ ที่ฉันเคยได้รับ ที่มันทำให้ฉันเชื่อได้ว่าพวกเขากำลังโกหก” เธอก็เลยตัดสินใจที่จะเขียนบทละครที่มองว่ากฎหมาย ที่ร่างและเขียนโดย ผู้ชายชั้นสูง เพื่อพลิกสถานการณ์ของผู้หญิงในกรณีที่ถูกทำร้ายร่างกาย

ซึ่งตัวของผู้เขียนบทละครเวทีเองก็ได้บอกด้วยว่า Prima Facie ไม่ใช่แค่เรื่องราวสำหรับผู้หญิงเท่านั้น แต่สำหรับผู้ชายก็เช่นกัน “มาร่วมกำหนดความยินยอมกันใหม่ มาทำให้แน่ใจว่า ถ้าคุณเป็นผู้ชาย และไม่พร้อมที่จะอ่านสัญญาณ (ของคนอื่น) ก็ต้องมาเรียนรู้ ให้เด็กๆ ได้รู้ว่า ‘ไม่ก็คือไม่ (No Means No)’“

Prima Facie ไม่ใช่แค่ละครเวที แต่เป็นการเล่าเรื่องราวที่เกิดขึ้นจริง

“ฉันคิดว่า ในฐานะของอดีตทนายจำเลยคดีอาญา ฉันจะถูกวิพากษ์วิจารณ์จากการตั้งคำถามเกี่ยวกับหลักการบางอย่างของกระบวนการยุติธรรม” Suzie Miller กล่าวกับ The Age “ฉันเชื่อในหลักของความ ‘บริสุทธิ์จนกว่าจะพิสูจน์ได้ว่ามีความผิดตามกฎหมาย’ แต่ในขณะเดียวกัน ฉันก็ไม่คิดว่าระบบกล่าวหาในคดีอาญาของศาลจะเหมาะสมเมื่อพูดถึงคดีล่วงละเมิดทางเพศ การไต่สวนคดีความมีจุดมุ่งหมายเพื่อทำลายความทรงจำของเหยื่อ และใช้ประโยชน์จากแบบแผนที่อยู่รอบๆ วัฒนธรรมการข่มขืนและตำนานต่างๆ”

สำหรับละครเวทีเรื่องนี้ โจดี้ โคเมอร์ ไม่ใช่นักแสดงคนแรกที่มารับบทเทสซ่า ในปี 2019 ก็ได้มีการจัดการแสดงขึ้นทั้งที่ซิดนีย์ ประเทศออสเตรเลีย ลอนดอน ยุโรป และสแกนดิเนเวียอีกด้วย ซึ่งในปี 2019 ที่มีการจัดการแสดงที่ซิดนีย์ ก็ได้มีการจัดการแสดงพิเศษสำหรับผู้หญิงในแวดวงกฎหมาย ซึ่ง Lee Lewis ผู้กำกับศิลป์ในตอนนั้นเล่าว่า “โรงละครเต็มไปด้วยนักกฎหมาย และในการตอบคำถามหลังจากนั้น พวกเขาก็บอกว่า ‘นี่ไม่ใช่เรื่องเล่าเลยนะ นี่คือชีวิตของเรา’ พวกเขาพูดคุยกันอย่างอิสระเกี่ยวกับสิ่งที่เกิดขึ้นกับพวกเขา การล่วงละเมิด การทำร้ายร่างกาย ในวิชาชีพกฎหมาย มันแย่มากๆ แต่ก็ไม่ธรรมดาด้วย พวกเขาบอกว่า ‘ถ้าเราไม่สามารถเปลี่ยนแปลงมันได้ แล้วเราจะสามารถเปลี่ยนแปลงมันเพื่อส่วนอื่นๆ ของสังคมได้อย่างไร’ ‘ถ้าเกิดไม่ใช่พวกเรา แล้วจะเป็นใครล่ะ’ มันทรงพลังมากๆ” 

ซูซี่ก็ได้บอกด้วยว่าในค่ำคืนนั้นที่มีการพูดคุยกัน “ทนายความจำเลยคนหนึ่งยกมือขึ้นแล้วบอกว่า ‘ฉันเป็นทนายให้กับผู้กระทำความผิดทางเพศตลอดเวลา ถ้าฉันมีหลานสาวที่ถูกทำร้าย ฉันจะบอกว่าอย่าพาไปขึ้นศาล’ มันเป็นเรื่องน่าประหลาดใจมากๆ ที่มีการแบ่งปันกันมากขึ้น ในพื้นที่ปลอดภัย ผู้หญิงจะพูดถึงประสบการณ์ของพวกเขา แต่ส่วนใหญ่แล้วพวกเขาจะไม่พูดในที่สาธารณะ เพราะความกลัว…”

และสำหรับ Prima Facie ที่นำแสดงโดย Jodie Comer นั้น ผู้กำกับอย่าง Justin Martin ก็ได้รับบทจากซูซี่ มิลเลอร์ และส่งให้โปรดิวเซอร์หลายคน “ในตอนนั้นไม่มีใครอ่านเรื่องนี้เลย พวกเขาต่างบอกว่า ไม่มีใครสนใจการแสดงเดี่ยวของผู้หญิงคนเดียวหรอก หลังจากนั้นที่มีการจัดการแสดงขึ้นที่ซิดนีย์ ทุกคนต่างพากันสนใจ และ James Bierman โปรดิวเซอร์ชาวอังกฤษ ก็รู้สึกว่ามันเหมาะสมดี และตอนนี้มีผู้สนใจเป็นจำนวนมาก การแสดงในครั้งนี้จะต้องทำให้บาร์สั่นสะเทือน”

Suzie Miller ยังบอกด้วยอีกว่า กระแส #MeToo ที่ทำให้โลกจู่ๆ ก็ได้ยินเสียงของผู้หญิง มันคือจุดเปลี่ยนที่แท้จริง ไม่เพียงแต่เล่าเรื่องราวที่เกี่ยวกับการล่วงละเมิดทางเพศเท่านั้น แต่ก็ยังคงถูกค้นหาอย่างแข็งขันอีกด้วย แม้ว่าในก่อนหน้านี้ จะมีคนบอกเอาไว้ว่า “การเขียนจากมุมมองของผู้หญิงเกี่ยวกับการล่วงละเมิดทางเพศไม่สามารถเกิดขึ้นได้ และไม่มีใครอยากจะไปดูละครเวทีที่เกี่ยวกับการข่มขืนหรอก”

บทละครอย่าง Prima Facie คือหนึ่งในตัวช่วยในการแก้ปัญหา เพื่อให้ผู้ชมได้เห็นความเป็นจริงของการล่วงละเมิดทางเพศ โดยไม่ต้องใช้ความตกใจ หรือใช้ความรุนแรงเป็นจุดขาย อีกทั้งการแสดงเดี่ยวของผู้หญิงคนเดียว ถือเป็นแหล่งเสริมอำนาจ โดยมอบอำนาจทั้งหมดให้อยู่ในมือของนักเขียนบทละครและนักแสดง 

“โครงสร้างการเขียนช่วยให้นักแสดงสามารถแสดงความแตกต่างของโลกภายในของผู้หญิงได้ และการยอมให้การข่มขืนเกิดขึ้นโดยไม่เป็นการแอบดูหรือแสดงท่าทางขึ้นมา” นอกจากนี้แล้ว ละครเวทีเรื่องนี้ยังเปิดโอกาสให้เทสซ่าสำรวจเกี่ยวกับการเลือกปฏิบัติทางชนชั้นที่มักกีดกันไม่ให้เสียงของผู้ตกเป็นเหยื่อของความรุนแรงเป็นที่ได้ยิน และได้รับความยุติธรรมจากการดำเนินคดี ซึ่งมันมีหลายกรณีที่ทำให้เกิดประสบการณ์ที่ทำให้ผู้รอดชีวิตนิ่งเงียบไป ไม่กล้าพูดออกมา 

โจดี้ โคเมอร์ นักแสดงนำ ก็บอกด้วยว่า เธอเองก็คิดว่ามันทรงพลังอย่างมาก ที่จะเล่าเรื่องราวออกมาให้คนดูเป็นพยานว่าเทสซ่าประสบพบเจอกับอะไร และผู้ชมก็ไม่ใช่คณะลูกขุน พวกเขาจะได้รับประสบการณ์นั้นร่วมกัน

Prima Facie กับโปรเจ็กต์ที่เกี่ยวข้องกับการแสดง

Schools Consent Project

Jodie Comer และ Empire Street Productions จับมือกับ Schools Consent Project ให้พานักเรียนในโรงเรียนพันธมิตรทั้ง 10 โรงเรียน เข้าชมการแสดง Prima Facie ฟรีและเข้าถึงความช่วยเหลือเพิ่มเติม นอกจากนี้แล้ว บริษัทโปรดักชั่น Empire Street ก็ยังทำการบริจาคและระดมทุนตลอดการแสดง เพื่อสนับสนุนงานสำคัญที่องค์กร Schools Consent Project ทำเพื่อให้ความรู้แก่วัยรุ่นเกี่ยวกับการยินยอม

Pay What You Can

‘Pay What You Can’ โปรเจ็กต์ของ Jodie Comer ที่จะจำหน่ายบัตรการแสดงในราคาที่ผู้ชมสามารถเลือกได้ ในแต่ละรอบการแสดง จะมีการจำหน่ายบัตร 30 ใบในราคา “เท่าที่คุณสามารถจ่ายได้” โจดี้บอกว่า “โรงละครไม่ควรเป็นคลับเฉพาะ มันผิดไปหมด” เธอยังตระหนักถึงสิทธิพิเศษที่ทำให้หลายๆ คนในวงการออกมาลุกขึ้น และพูดถึงความบิดเบี้ยวในวงการนี้ “ฉันไม่เคยทำโครงการแบบนี้มาก่อน มันเป็นเรื่องการเมืองและเป็นเรื่องที่ดิบมากๆ เพราะหลายๆ คนก็ยังใช้ชีวิตผ่านสิ่งเหล่านั้น” เธอยังเสริมต่อด้วยว่า “เรารู้สึกนะว่ามันเป็นเรื่องสำคัญแค่ไหน”

James Bierman โปรดิวเซอร์ของละครเวทีเรื่องนี้ก็ได้พูดถึงเรื่องนี้ด้วยว่า “การที่มีตั๋วระดับ Pay What You Can สำหรับการแสดงแต่ละครั้ง ถือเป็นความมุ่งมั่นของพวกเราที่จะทำให้แน่ใจผู้ชมจะสามารถเข้าถึงหัวใจสำคัญของการแสดงในครั้งนี้ได้”

Cinemas worldwide

แฟนๆ ทั่วโลกที่กำลังรอชม Prima Facie ทาง Empire Street Productions ก็จะทำการจัดฉายละครเวทีเรื่องนี้ผ่าน National Theatre Live ไปยังโรงภาพยนตร์ทั่วโลกในวันพฤหัสบดีที่ 21 กรกฎาคม 2022 ซึ่งโจดี้ โคเมอร์ เองก็ได้บอกด้วยว่า “ฉันยินดีมากๆ นี่ถือเป็นอีกหนึ่งวิธีที่เราจะทำให้แน่ใจว่าละครเวทีเรื่องนี้ จะเข้าถึงได้สำหรับทุกคนที่ต้องการรับชม”

สำหรับแฟนๆ ชาวไทยก็ต้องมาลุ้นกันว่า จะมีค่ายไหนพาละครเวทีเรื่อง Prima Facie เข้ามาฉาย เหมือนที่นำ National Theatre Live: Fleabag เข้ามาฉายในประเทศไทย

สามารถติดตามรอบฉายในโรงภาพยนตร์ผ่าน National Theatre Live

Prima Facie

Cast:
Jodie Comer – Tessa

Creatives:
Justin Martin – Director
Natasha Chivers – Lighting Designer
Max & Ben Ringham – Sound Designers
Rebecca Lucy Taylor – Composer
Treatment Studio – Video

Location:
The Harold Pinter Theatre, West End

Dates:
Opening Night: 15 April 2022
Final Performance: 18 June 2022

หมายเหตุ:

1: Commonwealth Director of Public Prosecutions หรือ CDPP เป็นผู้มีอำนาจทางอัยการที่เป็นอิสระ รับผิดชอบต่อการฟ้องคดีความผิดกับผู้ที่ถูกกล่าวหาว่ากระทำความผิดต่อกฎหมายแห่งเครือรัฐ

Sources:

• http://primafacie.ntlive.com
• https://stagechat.co.uk/news/west-end/27648-jodie-comer-to-make-her-west-end-debut-in-new-play-prima-facie.html
• https://twitter.com/estreetprods/status/1503673986009423879
• https://twitter.com/NTLive/status/1512354562564190208
• https://www.cdpp.gov.au/sites/default/files/THAI-Commonly-used-terms.rtf
• https://www.cdpp.gov.au/sites/default/files/THAI-FAQ-for-Victims-and-Witnesses.rtf
• https://www.dailymail.co.uk/tvshowbiz/article-10047157/Jodie-Comer-comes-West-End-playing-criminal-barrister-specialising-defending-rapists.html
• https://www.empirestreetproductions.com/
• https://www.schoolsconsentproject.com/
• https://www.standard.co.uk/esmagazine/jodie-comer-killing-eve-final-season-villanelle-interview-b992993.html
• https://www.theage.com.au/national/the-aussie-lawyer-turned-playwright-making-a-west-end-debut-with-a-megastar-lead-20220304-p5a1q8.html
• https://www.theguardian.com/stage/2022/apr/07/me-too-have-things-changed-for-women-in-theatre